به نقل از «مهر»

چرا آیه ولایت ثابت کننده امامت حضرت علی(ع) است؟/رد اشکال آلوسی

تاریخ انتشار: ۳ مرداد ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۲۶۱۹۱۵۳

به گزارش خبرنگار مهر، مرکز نشر هاجر، وابسته به مرکز مدیریت حوزه های علمیه خواهران، کتاب «مظلومیت تاریخی: بررسی و نقد آیات ولایت از دیدگاه آلوسی» نوشته فاطمه پرهیزگار را با شمارگان ۳۰۰ نسخه، ۱۲۸ صفحه و بهای ۲۸ هزار تومان در بهار امسال منتشر کرده است.

در عقاید امامیه، امامت از اصول دین است. امامت منصبی الهی و عظیم است که نفوس بشر را به کمال مطلوب خود هدایت می‌کند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

شیعه را عقیده بر این است که جامعه اسلامی پس از پیامبر مکرم اسلام (ص) احتیاج به شخصی دارد که ادامه دهنده راه آن حضرت در بعد تبیین، توسعه و تطبیق شریعت باشند. بنابراین از نظر شیعه این اشخاص باید همان خصوصیات و صفات پیامبر مکرم اسلام را دارا باشند.

بنابراین جانشینان پیامبر مکرم اسلام (ص) به مانند جناب ایشان از عصمت برخودارند و سرچشمه و عصاره و مجموعه همه خوبی‌ها، ارزش‌ها، صفات برجسته و فضایل اخلاقی‌اند. شیعه بر این عقیده است که جانشینان پیامبر (ص)، امیرالمومنین امام علی بن ابی‌طالب(ع) و یازده فرزند ایشان از نسل حضرت فاطمه الزهرا (س) هستند و خداوند در آیاتی از قرآن به مسائلی چون امامت و ولایت و عصمت اهل بیت و فضایل آنها اشاره کرده است.

مقابل این دیدگاه اهل سنت قرار دارد که عموم عالمان آنها امامت را منصبی انتخابی می‌دانند و به همین دلیل شبهاتی پیرامون دیدگاه‌های شیعه در زمینه جانشینی پیامبر وارد می‌کنند. یکی از این عالمان که شبهات و اشکالاتی را به اصول عقاید امامیه وارد کرده ابوالثناء سید ‎محمود شهاب‌الدین آلوسی بغدادی، فقیه، مفسر، ادیب و مفتی بغداد در سده سیزدهم هجری است.

آلوسی از جمله شخصیت‌های برجسته علمی اهل سنت در سده سیزدهم است که تالیفات پرشمار داشته که از جمله آنهاست رساله‌ای در رد شیعه در باب موضوع امامت، «نثر اللآلی علی نظم الأمالی» و تفسیر عظیم «روح المعانی». هرچند که به نظر می‌آید تعصب مذهبی‌اش در نگارش رسالات در رد عقاید شیعه در موضوع امامت نقش مهمی را ایفا کرده است، اما علم و دانش او نیز قابل انکار نیست. دلیل طرح تعصب مذهبی آلوسی این است که او مدام به برخی از منابع اهل سنت ارجاع داده و با دیدی انتقادی به روایات آنها نگاه نمی‌کند و حتی به آن دسته از منابع مهم اهل سنت که روایات شیعی را تایید می‌کنند، نیز بی‌توجه است.

یکی از اشکالات آلوسی درباره آیه ولایت است. عموم مفسران شیعه اعتقاد دارند که آیه ۵۵ سوره مائده که به آیه ولایت شهرت دارد درخصوص حضرت علی(ع) نازل شده است: «إِنّما وَلیکُمُ اللهُ و رَسولُهُ والّذینَ ءَامَنوا الَّذینَ یقِیمُونَ الصَّلوةَ و یؤتُونَ الزَّکوة و هُم راکِعونَ... ولی شما فقط خدا، پیامبر و مؤمنانی هستند که نماز را به پا داشته، در رکوع زکات می‌دهند.» و شان نزول آن به دلیل رخدادی شگفت است. بر اساس روایات، روزی فقیری وارد مسجد پیامبر(ص) شد و تقاضای کمک کرد؛ ولی کسی چیزی به او نداد. او دست خود را به آسمان بلند کرد و گفت: «خدایا! شاهد باش که من در مسجد رسول تو تقاضای کمک کردم؛ ولی کسی کمکی نکرد.» در همین حال، حضرت علی(ع) که در حال رکوع بود، با انگشت کوچک دست راست خود اشاره کرد. فقیر نزدیک آمد و انگشتر را از دست ایشان بیرون آورد و این آیه نازل شد. برخی از علمای اهل سنت نیز بر این رویداد و شان نزول صحه گذاشته‌اند.

به باور شیعه این آیه قوی‌ترین دلیل برای اثبات امامت حضرت امیرالمومنین امام علی بن ابی‌طالب (ع) است. اما اشکال آلوسی بر استدلال شیعه به این آیه، در زمینه اثبات امامت حضرت علی (ع) بر این استوار است که این اثبات مبتنی بر لزوم نفی امامت سایر امامان شیعه (ع) است. آلوسی اعتقاد دارد آیه ولایت در خصوص علی نازل نشده، بلکه درباره مهاجران و انصار که امام علی (ع) هم از جمله آنهاست نازل شده است، به دلیل اینکه ساختار واژه (الذین) جمع است و حضرت علی هم یکی از مهاجران و انصار و یا اصحاب پیامبر است.

پاسخ‌های مهمی را به این اشکال داده‌اند از جمله اینکه: اگر حکمی ابتدا به صورتی مطرح شود که تک تک افراد را شامل شود آنگاه با آوردن قید و نشانه‌ای فرد مورد نظر را مشخص کند، اثرش رساتر و قویتر از حکمی خواهد بود که مستقیماً متوجه فرد شود. و این روش، روشی ناشناخته و غیر معمول در قرآن نیست و مثال‌های فراوانی دارد، مثل «الذین قال لهم الناس» و...

همانطور که اشاره شد علمای امامیه مدام به اشکالات آلوسی پاسخ‌ داده‌اند و شاید برای هر شبهه او بیش از ده‌ها پاسخ وجود داشته باشد. در دهه‌های اخیر نیز پاسخ‌هایی به شبهات او داده شده است، اما پیشتر کتابی اختصاصی که در رد شبهات آلوسی درباره آیات نازل شده در شان اهل بیت (ع) باشد، منتشر نشده بود و شاید کتاب خانم فاطمه پرهیزگار نخستین اثر مستقل در این موضوع باشد که از قضا با زبانی ساده نیز ارائه شده است.

«مظلومیت تاریخی: بررسی و نقد آیات ولایت از دیدگاه آلوسی» هفت فصل دارد. در فصل نخست که کلیات پژوهش در آن ارائه شده نویسنده ضمن معرفی آلوسی و بحث درباره زندگینامه و آثار او به شرح معنای لغوی و اصطلاحی اهل بیت می‌پردازد.

فصل دوم کتاب «شبهات آلوسی در آیه مباهله و پاسخ» نام دارد و شامل این مباحث است: «نگاه اجمالی به آیه مباهله»، «شبهات آلوسی و پاسخ»، «انفسنا به معنای پیامبر (ص)»، «انفسنا به معنای حضرت علی(ع)»، «شمول ابناءنا بر حضرت علی (ع)»، «نفی تساوی پیامبر(ص) با حضرت علی(ع)»، «نفی ولایت حضرت علی(ع) در دوران پیامبر(ص)» و «نفی افضلیت حضرت علی(ع) از پیامبران».

در فصل سوم کتاب با عنوان «شبهات آلوسی در آیه ولایت و پاسخ» این مباحث مطرح شده است: «نگاه اجمالی به آیه ولایت»، «شبهات آلوسی و پاسخ»، «دلالت حصر بر نفی امامت ائمه(ع)»، «عدم نزول آیه در شان حضرت علی(ع)»، «نفی (اولی به تصرف) از کلمه (ولی) در آیه»، «تعارض قاعده «العبرة لعموم اللفظ» با تخصیص آیه»، «رکوع به معنای خشوع» و «عدم اطلاق زکات بر صدقه مستحبی».

فصل چهارم تا هفتم کتاب به ترتیب شامل این عناوین است: «شبهات آلوسی در آیه ابلاغ و پاسخ»، «شبهات آلوسی در آیه اکمال و پاسخ»، «شبهات آلوسی در آیه دال بر عصمت اهل بیت (ع) و پاسخ» و «مقایسه شبهات آلوسی با دیگر مفسران».

کد خبر 5265133 محمد آسیابانی

منبع: مهر

کلیدواژه: حوزه علمیه خواهران تازه های نشر امیرالمومنین ع امام علی ع عید غدیر خم امامت شیعه قرآن ترجمه محمدحسین فرج نژاد تازه های نشر پژوهشگاه فرهنگ هنر و ارتباطات مرکز فرهنگی شهر کتاب درگذشت چهره ها پیام تسلیت معرفی کتاب ویروس کرونا تجدید چاپ مجتبی گلستانی نشر مرکز فلسفه پزشکی حضرت علی ع آیه ولایت اهل بیت اهل سنت

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۲۶۱۹۱۵۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

علم‌الهدی: امامتِ سیاسی دشمن دارد و تا امروز هم این دشمنی ادامه داشته

حجت الاسلام سید احمد علم الهدی روز شنبه در مراسم اجتماع صادقیون در حرم مطهر رضوی افزود: از وجود اقدس امام صادق (ع) نقل شده که فرمود «هرکس برای درک ظلمی که بر ما رفت، تلاش نکند و بر آن نکوشد، شریک همان ظالمی است که در مقابل ما عمل کرده است» این حدیث راوی اهمیت این شناخت است.

به گزارش ایرنا، وی ادامه داد: شهرت اصلی امام صادق (ع) در میان ائمه اطهار (ع) به علم، دانش و تربیت اصحاب و شاگردان است، اما آن‌چه باید در روز شهادت ایشان بیش از پیش موردتوجه قرار بگیرد، مظلومیت این امام همام و فلسفه مظلومیت ایشان است. باید بدانیم دلیل مظلومیت امام صادق (ع) چه بود و اساساً چرا حضرت تا این اندازه با برخورد قهری، سلبی و جنایتکارانه حاکمیت وقت رو به رو می‌شد.

علم الهدی افزود: اگر امام صادق (ع) در امور سیاسی مداخله نمی‌کرد و در برابر حکومت عباسیان ادعایی نداشت، مسلماً این ظلم و ستم در حق حضرت روا داشته نمی‌شد، اما آن‌ها می‌دانستند که اصل امامت تشکیل نظام رهبری و تشکیلات و حکومت است.

وی ادامه داد: نه تعلیم دین، نه تربیت شاگرد و نه آموزش علوم طبیعی هیچ کدام علت اصلی مظلومیت حضرت نیست. امام صادق (ع) فقط یک عالم نبود که عده‌ای دورشان را بگیرند و فقط علوم دین را فرا بگیرند. امام صادق (ع) در مقام حجت بالغه الهی ادعای امامت داشت و این ادعا از نظر دستگاه حاکم به عنوان یک آفت قطعی در برابر استمرار قدرت و حکومت آن‌ها به شمار می‌رفت و اگر امام صادق (ع) در امور سیاسی مداخله نمی‌کرد و در برابر حکومت عباسیان ادعایی نداشت، مسلماً این ظلم و ستم در حق حضرت روا داشته نمی‌شد.

نماینده، ولی فقیه در خراسان رضوی با بیان این که تحقق امامت سیاسی، تکلیف ذاتی ائمه اطهار (ع) بوده است گفت: امام فقط شاگردپرور و عالم نیست و عمده وظیفه امام به این است که در پیشامد شرایط و موقعیت ها، یک نظام حاکمیتی تشکیل بدهد و به موازات امامت مرامی، امامت سیاسی جامعه را هم به دست بگیرد.

علم الهدی افزود: سرچشمه همه مظالمی که در حق اهل بیت (ع) روا داشته شد، همین اعتقاد به امامت سیاسی بود. به‌خاطر همین موضوع بود که علی‌ابن ابی‌طالب (ع) را در محراب، حسین ابن‌علی (ع) را در گودی قتلگاه و سایر امامان معصوم را هرکدام در یک مقام به شهادت رساندند و در طول حیات بابرکتشان نیز انواع و اقسام جنایت‌ها را درحق آن‌ها و پیروانشان روا داشتند.

وی ادامه داد: امامت سیاسی دشمن دارد. دشمنی که یک زمان حتی در مسجد شمشیر بر فرق، ولی خدا می‌زند، یک زمان با اسب بر پیکر امام شهید می‌تازد و یک زمان نیز همچون منصور دوانیقی ملعون، امام صادق (ع) را با دست بسته و لباس خانه در خیابان پشت اسب می‌کشاند و امروز هم دشمنان دین این‌چنین هستند.